Hubots

Vorige week riep minister van sociale zaken, Lodewijk Asscher, nogal wat reactie op met zijn stelling dat in de nabije toekomst de inzet van robots veel banen overbodig zal maken. Met name mensen met een wat lagere opleiding moeten zich grote zorgen maken, of er nog wel werk voor hen zal zijn. Dit zal ingrijpende gevolgen hebben voor onze maatschappij. Waarschijnlijk zal de tweedeling tussen degenen die werk hebben en hen die geen werk hebben, alleen maar groter worden.

Het lijkt me dat minister Asscher wel een punt heeft. Je hoeft geen groot historicus te zijn om te beseffen dat door de automatisering er in de afgelopen eeuw heel veel menselijke handelingen zijn overgenomen door computers. Zoals in de eeuwen daarvoor machines het overnamen van menskracht. De inzet van robots is een logisch gevolg daarop.

Of de gevolgen van deze “robotisering” echter zo dramatisch zullen zijn als Asscher schetst, is nog maar de vraag. Er zullen zeker banen verdwijnen. Zo zijn ook de trekschuitschipper, straatlantaarnaansteker en touwslager geen respectabele beroepen meer. Maar er zijn door de tijd weer andere beroepen voor in de plaats gekomen. Zoals terecht in verschillende commentaren werd opgemerkt: wie moet trouwens al die robots repareren en onderhouden? Bovendien verrichten we veel laagbetaalde arbeid toch al liever niet zelf. Cabaretier Pieter Derks zei het zo: “Robots zijn de nieuwe Roemenen.” (zie http://www.denieuwsbv.nl/Singleview.12739.0.html?tx_ttnews%5Btt_news%5D=126060&cHash=ba8b4b7961860648cf43647263fe3412)

Natuurlijk is het wel goed om over de rol van robots in onze maatschappij na te denken.  Een hele originele visie biedt de Zweedse serie “Real Humans” die vorig jaar door de VPRO werd uitgezonden. Helaas stonden de afleveringen op een onchristelijk tijdstip gepland, zodat de serie niet zoveel belangstelling heeft getrokken als ze eigenlijk verdiende. “Real Humans” biedt ons een inkijkje in een maatschappij waar zeer op mensen gelijkende robots – zogenaamde Hubots – een belangrijke plaats innemen. We zien hoe hubots een rol spelen op het werk, in de zorg en ook thuis. Interessant in deze serie is het gegeven dat de scheidslijnen tussen mens en machine gaan vervagen. Er is een groepje Hubots dat de vrijheid opzoekt. Kan een computer zoiets als een vrije wil hebben? Dit groepje komt ook in een kerk terecht, waarbij één van de hubots zich afvraagt of hij ook in God kan geloven. Twee vrouwen in de serie ruilen hun man in voor een hubot, minder lastig en bovendien zijn het goede minnaars. Toch zien we gaandeweg de serie zich een hele reeks problemen ontwikkelen – waarbij die van minister Asscher eigenlijk in het niet vallen.  Er is inmiddels een tweede serie gemaakt. Ik wacht met spanning totdat die wordt uitgezonden.

Ik zie trouwens de robots het nog niet overnemen op de baggerschepen. Natuurlijk wordt er van de moderne automatisering gebruik gemaakt als het gaat om de bediening van het schip, het navigeren en het baggerproces zelf. Door de jaren heen zijn de bemanningen mede hierdoor een stuk kleiner geworden. Robots aan boord zouden natuurlijk wel makkelijk zijn: je hoeft ze niet om de 6 weken te wisselen en je kunt de messroom vervangen door een simpel oplaadstation. En toch zie ik het niet zo gauw gebeuren. Al vele jaren probeert men van verschillende kanten bij de Nederlanders en de Belgen de baggerkunst af te kijken en de achterstand in kennis en kunde om te buigen in een voorsprong. Maar dat gaat niet zo makkelijk. Ik kan me niet voorstellen dat een robot dat ineens wel zou kunnen. Voorlopig komt er nog steeds puur menselijk vernuft kijken bij het repareren van machines en het bedenken van het  meest uitgekiende baggerplan.