Het eindexamenschandaal in Rotterdam liet me nog even verder denken. Want wat ik eigenlijk wel bijzonder vind: er bestaan gelukkig nog heilige huisjes in Nederland. In heel veel opzichten vinden Nederlanders dat ze het met regels niet zo nauw hoeven nemen: staat er 120 op een bord langs de weg, dan rijden we 130. Bij het invullen van het belastingformulier mag je best “creatief” zijn. En laten we wel wezen: wie heeft er nou niet eens gespiekt op de middelbare school? Laat ik op dat punt een jeugdzonde belijden. Overigens moet ik daarbij aantekenen dat ik die enige keer dat ik tot de spiekzonde werd verleid, het mij weinig profijt heeft gebracht: mijn klasgenoot bij wie ik afkeek, had het antwoord ook fout.
Als het om regels gaat, kijken we niet altijd zo nauw. Maar bij de eindexamens ligt dat toch anders: dan gaat het écht ergens om! Daar mag niet mee gesjoemeld worden.
Waarom eigenlijk niet? Waarin verschilt het overtreden van de regels tijdens een eindexamen van gewoon spieken, harder rijden dan aangegeven of een beetje sjoemelen met het belastingformulier?
Het gaat hier niet alleen om de toepassing van het in de ethiek gangbare “schadebeginsel”. Dat bepaalt ons erbij, dat onevenredig veel leerlingen worden getroffen door de overtreding van enkelen. Alle leerlingen van de IS Ibn Ghaldoun moeten het examen overdoen, alle leerlingen in Rotterdam moeten wachten op hun diplomauitreiking en het eindexamen Frans moest in heel Nederland worden uitgesteld. Deze fraude gaat echter verder dan de onevenredig veel geleden schade. Ook al was er weinig schade geleden, dan nog blijf je van het eindexamen af. Bij een eindexamen draait het om zo’n serieuze aangelegenheid: daar rommel je gewoon niet mee. Dat is taboe. Die grens steek je gewoon niet over, punt uit!
Het eindexamen is met andere woorden een heilig huisje. Veel van die heilige huisjes zijn verdwenen. Naar mijn gevoel wel misschien te veel. Maar er zijn er dus nog en laten we die koesteren.
